Bắt Nghêu

Tôi đi bắt nghêu
Vui từng con sóng
Kìa con nghêu lớn
Sóng lừng bóng hoa

Tôi đi bắt nghêu
Tiếc từng con sóng
Mất hút con nghêu
Cát phủ xoá nhoà

Tôi đi bắt tình
Rộn ràng con sóng
Bọt trắng tan mau
Cát lùa tay nhỏ

Tôi đi bắt ngày
Vui buồn yêu ghét
Được mất hơn thua
Sóng đùa cát lở

Tôi đi bắt đời
Hạnh phúc khổ đau
Đón chờ hối tiếc
Sóng cát về đâu?...

Nguyên Đại

12/1/13
Venus Bay, Melbourne

Một ngày an bình...chỉ với mấy con nghêu

Vui: khi bắt được con nghêu trong sóng,

Tiếc: khi cát phủ mất hút những con nghêu

Hạnh phúc, khổ đau đến và đi đơn giản

Đời sống sao quá phiền luỵ với sóng bồi cát lở

Hòa, Quý, Thân

T.

Email gởi cho anh, sau khi anh về Úc, em viết là: "cảm ơn anh rất nhiều về những lời khuyên"; nhưng khi anh (email) hỏi lại em là những lời khuyên gì, thì đã một tuần, không thấy em trả lời. Tại sao? Em không nhớ, thì anh nhắc lại để em nhớ: Anh đã khuyên em ba điều, hay ba chữ:

1) HÒA

Câu đầu tiên anh nói với em tối hôm đó (8/11/2012) là: "Chừng nào người ta lạy và đưa tiền cho mình, thì mình mới nói ra những khuyết điểm của người ta"; còn không, thì đừng bao giờ nói đến khuyết điểm của người khác; nói "sau lưng" họ thì càng không nên. Thực ra chữ "lạy", là anh có ý nhấn mạnh, vì ngay cả học trò của của em tới nhờ em dạy kèm, họ cũng không lạy em.

Không để ý tới khuyết điểm của người ta, em tiết kiệm được thời gian và sức lực trong việc tìm tòi (hay soi mói). Thời gian và sức lực đó để làm chuyện khác, vì mình đâu có lợi lộc gì trong việc tìm kiếm hay phân tích này đâu. Nếu em tìm thấy những ưu điểm của họ, thì em sẽ học được những điều hay; trao đổi với họ về những ưu điểm của họ, họ sẽ vui vẻ mà chỉ cho em, tâm sự với em. Họ có "nổ" chút cũng không sao, có thức ăn ngon nào mà không được bao bì kỷ lưỡng, bắt mắt.

Tại sao mình không "mở túi" của mình ra để nhận từng chút "khôn" của người khác, mà mình làm ngược lại là: "đè cổ", "mở túi" của thiên hạ, để (gọi là) “cho” thiên hạ cái mà mình nghĩ là "khôn" của mình. Làm như vậy, mình chỉ có đi từ nghèo đến khốn mà thôi. Nghèo vì mình không nhận, mà cứ cho đi, thì làm sao không nghèo được. Khốn khó là vì, sức lực của mình đã bị phí phạm trong việc tìm tòi những thất bại của thiên hạ, mà không tìm cách khắc phục những khuyết điểm của mình để nâng mình lên.

Tìm tòi những khuyết điểm của người khác chỉ làm cho mình thêm coi thường người khác và tự (thỏa) mãn với chính mình. Khi mình coi thường người khác, thì làm sao họ coi mình là bạn được; và không coi mình là bạn thì làm sao họ có thể vui vẻ để giúp đỡ mình. Có ai muốn giúp đỡ người coi thường mình không? Mình chỉ có thêm thù, và mất bạn. Mình có quá nhiều kẻ thù mà không có bạn thì làm sao mình không khốn khó được.

Có một câu nói của người xưa: "Kẻ chê ta mà chê đúng là thầy ta, kẻ khen ta mà khen đúng là bạn ta, và kẻ nịnh nọt ta là kẻ thù của ta". Vậy nên, đừng nịnh nọt ai, vì mình không muốn trở thành kẻ thù của họ, nếu không phải bây giờ thì trong tương lai. Và, cũng đừng lên mặt làm thầy người ta, bỡi lẽ thường, đa số không muốn người khác làm thầy mình. Vậy thì, nên giữ trung đạo, tìm ưu điểm của người ta mà học, mà xin họ chỉ cho mình. Lần trước anh về, nói chuyện với em về bài thơ "Cúi Đầu" của anh có đoạn:

Hãy cúi đầu đi em
Thấy mình thật bé nhỏ
Học hỏi và khiêm cung
Đường đời đi bớt khó

www.nguyendai.net (2011/11)

chính là ý này.

Người xưa nói những người thành công thường có được 3 yếu tố: Thiên Thời, Địa Lợi, Nhân Hòa. Nếu mình không được thiên thời, không có địa lợi, và đánh mất luôn yếu tố nhân HÒA thì làm sao sống nổi hở em?

Anh về gặp lại những người bạn cũ, có những người suốt ngày cứ "làm thầy" thiên hạ và họ cứ lẩn quẩn ngồi xoay quanh cái ghế "cao" của họ. Họ không bỏ cái ghế "cao" đó, nên không đi xa được. Anh cũng gặp nhiều bạn bè "cúi đầu", lam lũ, lầm lũi mà đi, thì họ đã đi được rất xa. Hai mươi lăm năm, ba mươi năm đã qua, nhìn lại, để học một chữ "HÒA". Anh mong em sẽ học, cùng anh.

Chữ Hòa, bắt đầu bằng chữ "h" (hát) có nghĩa là tìm những giai điệu êm tai để cất lên, và sau đó là chữ "hò", có nghĩa là cùng ca, với bạn, là sự hòa nhịp, là sự hợp tác, và sau đó là chữ "a", là ngạc nhiên, là vui. Em nên tìm những âm thanh êm tai để cùng hò ca với bạn bè, em sẽ được, ít nhất là niềm vui.

2) QUÝ

Điều thứ hai, anh nói với em tối hôm đó, có thể tóm lại bằng một chữ đó là chữ "quý". Anh đã kể cho em một chuyện về Đức Khổng Tử, một hôm gọi một học trò vào hỏi: "Hãy nói cho ta nghe: người Trí là người như thế nào, và người Nhân là người như thế nào". Người thứ nhất đáp: "Người Trí là có trí tuệ hơn người, và người Nhân là người có lòng nhân đối với người khác". Khổng Tử không nói gì, bảo lui ra; và gọi người thứ hai vào, người này đáp: “Người Trí là người được người khác kính nể, và người Nhân là người quên mình vì người khác”. Khổng Tử cũng bảo lui ra. Khi Khổng Tử gọi người thứ ba (người sau cùng) vào thì người này nói: "Người Trí là người biết mình, và người Nhân là người thương mình". Khổng Tử nói với người sau cùng rằng: "Ngươi đúng là bậc quân tử".

Khi biết mình, em sẽ "thấy mình thật bé nhỏ"; sẽ "cúi đầu", để "học hỏi và khiêm cung", và khi em học được, hòa được, thì "đường đời đi sẽ bớt khó"; đó không phải là "trí" sao?

Chữ “quý” anh muốn nói đến ở đây, bao gồm chữ “thương” trong đoạn về Khổng Tử ở trên. Quý: tức là quý bản thân của mình. Là sao? Là chăm sóc, nâng niu cái hình hài được cha mẹ sinh ra, thương “nó”, không để cho “nó” bị đói, lạnh, đau, và khổ.

Làm cho mình không bị đói, lạnh, là tìm cách bảo đảm đời sống vật chất của mình. Em sẽ không phung phí tiền bạc, sức lực vào những chuyện có thể làm cho mình đói, lạnh, đau bệnh. Làm cho mình bớt khổ là chăm sóc cho cái tâm của mình, không bị lo lắng, dằn vặt.

Anh rời sự khái quát, để cụ thể một chút: (...)

Chữ quý, khởi đi từ chữ quy, tức là trở về, về với chính bản thân mình: thân xác mình, tâm linh của mình. Trở về với dấu sắc, về với chính sắc diện của mình, về với bản lai diện mục của mình, với sự cương quyết, sắc son. Em không nên lang thang, chú trọng tới cái tâm của người khác, tìm cách làm sao cho người ta nể mình, trọng mình, thương mình; mà chính bản thân em phải làm sao thương mình, quý mình. Không quyết, không đánh dấu sắc vào chữ quy, em sẽ sa lầy, trở nên nặng nề, sẽ quỵ , tức là quỵ xuống.

3) THÂN

Điều thứ ba, mà anh nói chuyện với em tối hôm đó, có thể gom lại trong một chữ “Thân”, có nghĩa là tình thân.

Một cách tự nhiên thì con chim có cái tổ của nó. Nó tha từng cọng rơm về để làm tổ cho nó và con của nó trú thân. Đó là nơi trú ngụ của nó, dù mưa hay bão. Quan hệ gia đình (hay xa hơn một chút là quan hệ thân tộc) là quan hệ cả đời, không thể đổi thay, là nơi mình “ở” một đời, là “ngôi nhà”, là “ tổ” của mình, nên phải biết giữ gìn, chăm chút cho nó, thì nó mới trở thành chỗ dựa cho mình, nhất là những lúc mưa bão.

Nếu là anh em, thân tộc, mà mình không thật với nhau; thì mình sẽ cô đơn lắm trong cuộc đời này. Đừng bao giờ tự đẩy mình vào tuyệt địa (đường cùng, không có lối thoát) bằng cách cắt đứt những nâng đỡ của anh em, thân tộc. Muốn vậy phải giữ được chữ thành và chữ tín.

Thành: là thành thật, là chân thành, là thành kính – Em có thành thật với anh em, thì anh em mới hiểu đúng em được. Anh em là có sao nói vậy, không có nói “dzòng, dzòng, con cò con cuốc”. Đã là anh em, nên nhiều khi rất “làm biếng” đoán, nên nếu không thành thật sẽ bị hiểu lầm: một ví dụ nôm na, nhưng đơn giản là: có đồ ăn, nếu là người ngoài thì sẽ có chuyện “mời lịch sự”, “mời lơi”; rồi tới việc từ chối cho “đủ lễ”, từ chối khéo. Còn nếu là anh em thì hỏi: “mày ăn không?”, “không”, thì “tao ăn”; thành thật, đơn giản, và thẳng thắn. Cho nên, anh khuyên em nên thành thật.

Thành là điều tất nhiên, nhưng phải giữ chữ tín nữa. Thất tín với anh em, thì làm sao (?). Cái ghế của mình, có một chỗ dựa, mình đập cho nát đi, thì mai mốt, có đau yếu, chỗ đâu mà dựa. Con chim, con chó, cũng không đại tiểu tiện trong cái tổ, cái ổ của nó; tại sao mình làm cho “cái nhà” của mình không thể ở được, vì anh em không thể nhìn mặt nhau, hay nhìn nhau mà không vui được, không tin nhau được. Niềm tin đặt nơi mình đã bị chính mình làm xuất hiện dấu hỏi lên đó, thì đó không phải là sự nhạo báng chính bản thân mình hay sao.

Chữ thân ở đây bắt đầu bằng chữ “th” (thờ), tức là tôn lên, kính trọng, và thêm vào chữ “ân”, nghĩa là ân tình. Thân: nghĩa là thờ kính cái ân, cái tình của cha, mẹ, anh em, người thân. Anh nghĩ thư này cũng đã dài, khá dài, gởi lại em ba chữ: HÒA, QÚY, và THÂN; hy vọng em nhớ, và sống vui hơn, tốt hơn. Anh chúc mừng em.

Anh

Thất Tình

Em H.,        

                                                                                                                  

Hôm qua nhận được SMS của em, nói anh bạn trai mà em yêu (thầm?) đã có người yêu (mới ?) và chuẩn bị cưới? Nên em: “buồn và vui dằn xé nhau”.

Trước hết, và trên tất cả mọi sự, em phải hiểu rằng: chuyện tình cảm là chuyện từ hai (2) người. Một người không làm được: cho dẫu người đó có giàu có như Thái Tử Charles của Anh Quốc, hay bạo ngược như Trụ Vương... Khi cánh cửa của một căn phòng đã đóng kín, hãy chúc phúc cho đôi uyên ương mới, và để tình cảm của mình theo gió cuốn đi. “Sống trong đời sống, cần có một tấm lòng, để làm gì em có biết không, để gió cuốn đi...” (TCS).

Nếu người em yêu thương không mở cửa mời em vào đời của anh ấy, mà chọn một người khác, thì không ai có thể giúp được em hết, ngoại trừ chính bản thân em; vượt lên như cơn gió vút qua cành cây ngoài kia để tiếp tục mơn man trên những bình nguyên xanh ngát bao la.

Như anh đã gởi SMS cho em (không biết em có nhận được không nên anh viết lại ở đây): “...Anh biết em sẽ rất buồn, nhưng sẽ buồn một cách thông minh. Em thức dậy, trời vẫn nắng, biển vẫn sáng, và đời vẫn bình yên gõ nhịp. Hãy bước xuống đường phố, xuôi dòng đời hôm nay, có tiếng cười rúc rích của bạn bè, tiếng la mắng hiền đã yếu nhiều của mẹ, có anh chị em...và nhiều thứ lắm. Chúc em an vui”.

Hôm trước anh có nói chuyện với em về “trời mưa, trời nắng”; nghĩa là mình chuẩn bị kỷ để đi chơi rồi, tự nhiên trời đổ mưa: có hai cách ứng xử, một là: ngồi đó càm ràm ông trời, than phiền về việc mất công chuẩn bị, hai là: lắng nghe tiếng mưa rơi trên mái ngói, rót một ly nước trà ấm, và (tắt điện) thắp lên một ngọn nến để trên bàn, nhấm nháp  từng ngụm trà để tận hưởng cái cảm giác ấm cúng, bình an mà mình đang may mắn được có.

Em yêu thương người ta, và nghĩ tới việc chuẩn bị để đi tiếp một quảng đời dài với anh ta; nhưng anh ta không chọn em; giống như trời đột ngột đổ mưa. Em phải thay đổi cách nghĩ của mình: thay việc “chuẩn bị đi chơi”, bằng việc “ở nhà uống trà”. Hãy làm những việc khác mà em đã từng yêu thích: làm việc, tập thể dục, vui chơi với bạn bè người thân, học hỏi thêm; và nếu em có đủ can đảm, vững vàng, hãy chuẩn bị quà tặng để chúc phúc cho người ta với lòng thành thật, và thanh thản.

Nếu trời hôm đó không mưa trước khi em rời khỏi nhà; biết đâu trời sẽ mưa khi em đang đi giữa đường: không có một mái hiên che, phải chịu ướt lạnh và bị cảm cả tuần; cho nên em phải thấy rằng mình may mắn, vì trời đã mưa trước khi em bắt đầu cuộc hành trình. Biết đâu sự chấm dứt với anh bạn này, lại chuẩn bị cho một sự mở đầu tốt đẹp với một người sẽ hợp với em hơn. Tại sao em phải phiền muộn vì mình đang được may mắn.

Trước đây em yêu thương anh ấy và muốn được chung sống với anh ấy, muốn được “chiếm hữu” anh ấy. Thực ra thì sự “chiếm hữu” là kẻ thù của tình yêu. Khi em đem con chim về nhốt trong lồng, em đã huỷ hoại sự yêu thương giữa em và con chim. Em nhìn con chim hót, em vui vẻ; trong khi con chim nhìn em khao khát một bầu trời xanh trong. Trong lồng không phải là một con chim hạnh phúc mà là một sinh vật đang chịu khổ đau. Em đang nuôi một sự khổ đau.

Khi em tìm cách “chiếm hữu” một con người, em đã bắt đầu nuôi lớn cảm giác “bị ràng buộc” của người ấy. Nếu sự “ràng buộc” đó không là tự nguyện, thì em đã sống cùng với nỗi buồn của người ấy, em đã nuôi lớn sự bực bội và sự khao khát được “giải phóng” của họ. Một ngày nào đó, họ sẽ ra đi, và em sẽ đón nhận cái mà em gọi là “sự mất mát”, và em sẽ buồn rất nhiều lần hơn bây giờ.

Tình yêu của em đối với anh ấy bây giờ không có mảy may nào của sự ràng buộc, nó không có mầm mống của sự thù hận hay “phản loạn”; đó là một quà tặng. Đó là một tình yêu xinh đẹp, như một bông hồng trắng, trinh nguyên và dịu dàng. Đó là một sự yêu thương thuần khiết: vui khi thấy người ta vui, hạnh phúc; buồn khi thấy người ta bị mất mát khổ đau. Em đang có một bông hồng trắng tuyệt đẹp trong tay, em sẽ không nỡ xé bỏ nó đi chứ. Em phải cắm bông hồng đó trong một chiếc bình và ‘chưng’ (bày) trong phòng của em chứ.

Sáng nay đọc bản tin trên mạng, Melbourne, vừa có một cuộc mưu sát-tự tử vì tình, người đàn ông khoảng 40 tuổi và người đàn bà trên 20. Cảnh sát nói rằng hai người nằm chết trên một căn hộ ở vùng ngoại ô thành phố, có vẻ như người đàn ông đã giết người đàn bà, và tự tử sau đó. Người phát hiện ra cái chết và báo cho cảnh sát là con trai (riêng) của người đàn ông. Bạn của người đàn bà nói: người đàn ông đã không thể chịu đựng nổi cái cảm giác khi nghe người đàn bà nói rằng: “I am not interested to keep the relationship with you” (có nghĩa là: Em không thấy hứng thú trong mối quan hệ với anh nữa) (hay dịch thoáng hơn một chút: Em không còn yêu anh nữa). Em nghĩ sao về người đàn ông này? Về người đàn bà này?

Anh

19/2/2011

Hình: quán cà phê Nét Xưa, Quy Nhơn, 2011