Chuẩn Bị

Sự Chuẩn Bị của Chúng Ta

SBS Radio

Diễn Đàn Sinh Viên

29 Tháng Sáu, 1996

Bây giờ đang mùa thi, chắc chắn là các bạn bận rộn lắm. Hôm qua, tôi thi môn cuối cùng ở học kỳ này, và dù còn hai bài làm phải nộp nội trong hai tuần tới, nhưng cũng thấy khá nhẹ rồi. Tiết mục Diễn Đàn Sinh Viên hôm nay xin được mở đầu bằng một vài cảm nghĩ đến từ một chuyện nho nhỏ trước phòng thi vậy.

Trong nhiều năm Melbourne Showground được chọn làm nơi thi của học sinh ở đây. Năm nay, trời lạnh thật. Đông người; dù vậy, ngọn gió dẫu không hoang vu lắm vẫn cứ thổi buốt cả xuân thì. Xung quanh nhiều cuộc đời từ muôn hướng, không thiếu những âu lo. Tôi đứng dựa lan can trước phòng thi nghe chiều đi thong thả, bỡi những ngày vội vả đã qua đi rồi, và bây giờ xin những phút im lặng trước khi thi, như tâm trạng những người lính và những khoảnh khắc im lặng trước chiến tranh. Nhưng tôi sẽ không nói về lính, dù ngày Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa vừa qua đi, bỡi lẽ thi cử đối với chúng ta đã nặng rồi, và chuyện lính thì bao giờ cũng nặng hơn nữa.

Đứng gần như đối diện với tôi là một cô bé, có lẽ người Hoa, cô ấy chào bạn của mình bằng một cử chỉ rất điệu, rất Úc. Tôi mỉm cười một mình, và với chính tôi. Hồi mới tới Úc, cách đây mới mấy năm, nhìn những cử chỉ này thấy hơi lạ, có chút chống đối trong lòng. Bây giờ tôi quen rồi, quen một cách tự nhiên giản dị, như quen với mùi vị rau muống ở đây. Vâng, hột giống rau muống đem từ Việt Nam sang, nhưng gốc rễ cắm trên vùng đất khác, nên mùi vị của nó khác đi. Người ta cần thời gian để thông cảm cho sự khác biệt. Bây giờ tôi đã quen với mùi vị rau muống ở đây. Tôi đã thông cảm cho cây rau muống. Và điệu bộ của cô bạn trước mặt, không làm khơi dậy trong tôi một cảm giác chống đối nào nữa. Tôi đã có được một cảm giác dễ chịu, một hạnh phúc nhỏ từ chính sự thông cảm và hiểu biết của mình.

Đúng và sai trong nhiều trường hợp không phải là vấn đề. Không có một biên giới hẳn hoi. Thường chúng ta bị những quan niệm, thành kiến cũ chi phối. Những điều này tiêu chuẩn hóa cách nhìn sự vật, sự việc của chúng ta. Hợp với hệ thống quy điều đó thì chúng ta cho là đúng; không hợp thì là sai. Ngoại vật thay đổi theo thời gian; hệ thống “Đúng-Sai” trong lòng mình cũng phải được cập nhật hóa, cũng như chúng ta chấp nhận mùi vị của cây rau muống, vì nó được trồng trên một vùng đất khác.

Đời sống thì thay đổi nhanh chóng, nhưng sự thay đổi trong lòng người đôi khi diễn ra chậm lắm. Phải có thời gian thì cảm giác chống đối như tôi đã từng có trước đây mới thật sự biến mất trong lòng. Xin cho tôi được học làm cây rau muống để thích nghi nhanh với khí hậu và đất nước nơi này, và để biết kiên nhẫn chờ đợi sự thay đổi trong lòng người, như cây rau muống chờ đợi một cách kiên trì để được người ta quen thuộc và chấp nhận sự khác biệt về mùi vị của nó.

Chắc chắn là chúng ta cần thời gian rồi. Tôi cần vài ngày để hoàn tất một bài làm. Bạn cần thời gian mấy phút để hoàn thành một câu hỏi trong phòng thi. Người dân nước Nga cũng chỉ còn một vài ngày nữa để quyết định có nên tiếp tục tiến trình cải tổ, dân chủ hóa đất nước họ hay không? Người dân nước Nga chịu nhiều khổ đau mới tạo được những sự thay đổi vào thập niên 90 này, nhưng trong cuộc bầu cử vừa rồi, một tỉ lệ không nhỏ dân chúng cũng đã dồn phiếu cho những người đại diện có khuynh hướng cộng sản. Phải chăng cần có thêm thời gian nữa để toàn thể dân chúng Nga ý thức được và tin tưởng vào tương lai của nền dân chủ trên đất nước của họ. Tiến trình dân chủ có được hay không, không phải nằm trong kế hoạch của những nhà lãnh đạo, hay những nhà làm luật mà phải xuất phát từ ý thức và niềm tin của dân chúng. Luật pháp phải bảo đảm cho dân chúng phát huy quyền làm chủ thực sự của mình. Dân chúng phải biết sử dụng luật pháp như những công cụ có hiệu lực để bảo đảm các quyền tự do dân chủ của họ.

Hôm qua đại hội đảng cộng sản Việt Nam lần thứ tám khai mạc. Nếu bầu cử là để thay đổi nhân sự lãnh đạo quốc gia, thì đại hội đảng cộng sản có thể xem như một cuộc bầu cử. Nếu bây giờ, thí dụ như chúng ta có một cuộc bầu cử như nước Nga hiện nay. Ai sẽ đại diện cho khuynh hướng dân chủ đứng ra tranh cử? Có lẽ nhiều lắm. Những đại diện này có thể thắng được trong cuộc bầu cử này hay không? Những người này có chắc chắn chiếm được niềm tin của đại đa số dân chúng hay không? Bao nhiêu phần trăm dân chúng sẽ bỏ phiếu cho cộng sản? Dân chúng Việt Nam đã chuẩn bị đầy đủ để ủng hộ, và bảo vệ một nhà nước dân chủ chưa? Hai mươi năm qua, chúng ta đã chuẩn bị nhiều chưa, đủ chưa, cho chính chúng ta cũng như cho tương lai của những thế hệ mai hậu?

Có lẽ các bạn phải chuẩn bị bài, chuẩn bị thi, chuẩn bị cho tương lai trước mắt mình. Mọi người ai cũng phải chuẩn gị cho một cái gì đó. Chúc các bạn may mắn trong những ngày thi còn lại.

Thân ái chào các bạn

Kính chào quý thính giả.

Nguyên Đại

Đại Học Melbourne (Uni. of Melb.)

Tổng Hội Sinh Viên Học Sinh Việt Nam Úc Châu

Lời Ngỏ

Đặc San Thường Niên

Sinh Viên Đại Học Melbourne

15 Tháng Sáu, 1996

Các bạn thân mến,

Hằng năm cứ mỗi lần Đông tới, thi xong là thời gian chúng ta ngồi lại với nhau để... làm báo.  Nhiều mùa đông đã trôi qua...như thế. Nhiều thế hệ sinh viên đã đi qua dưới những tàng cây phong trong sân trường...như thế. Nhiều đặc san thường niên đã ra đời...như thế. Mùa đông, sinh viên, và những đặc san của chúng ta dường như rất giống nhau, và cũng rất đỗi khác nhau. Nếu có ai hỏi chúng ta tại sao; có lẽ sẽ có nhiều câu trả lời khác nhau lắm! Tuy nhiên, dẫu khác nhau như thế nào, mỗi câu trả lời đều mang theo với nó cảm nhận, tâm sự và kỷ niệm của người diễn đạt chúng, trong những ngày mà chúng ta sống nơi đây, dưới tầng lá phong ấy, nghe tiếng chuông đồng hồ trên tháp gõ chín tiếng đều nhau để bắt đầu một ngày của đời sống luôn luôn khác biệt trong khuôn viên Đại học này.

Ước mong lớn của BBT đặc san năm nay là “tờ báo” mà các bạn đang có trong tay được trở nên như một tấm gương lớn nơi mà chúng ta có thể tìm thấy được hình ảnh của mình và của bạn bè, thấp thoáng ẩn hiện dưới những dòng chữ mà thật ra chúng ta viết để gởi những niềm vui và nỗi buồn cho nhau. Vui buồn đó là những kho tàng, như kho tàng của thi sĩ Cao Tần:

Kho tàng ta em yêu hãy nhìn xem

Dưới ghế công viên anh giấu thời thơ dại

Trên tháp nhà thờ anh giấu niềm tin

Trong vườn cũ anh giấu thời hạnh phúc

Nơi nụ cười em anh giấu trái tim

Hay như Kahlil Gibran, trong The Broken Wings, bản dịch của Nguyễn Ngọc Minh: “...mọi người sẽ không tin chuyện tình của chúng ta, vì họ không biết rằng tình yêu là loài hoa duy nhất sinh trưởng và trổ bông không cần sự trợ giúp của tiết mùa. Nhưng phải chăng mùa xuân đã đem ta đến gần nhau lần đầu? Và có phải chăng đây là giây phút chúng ta dừng chân trong chốn thiêng liêng nhất của cuộc đời? Phải chăng bàn tay trời đã đưa hồn ta đến gần nhau trước khi chúng ta chào đời, và đã an bài cho chúng ta thành tù nhân của nhau đến thiên thu? Đời người không khởi đầu từ lòng mẹ và cũng không tận cùng trong nấm mồ. Bầu trời này, tràn đầy ánh trăng và muôn sao, có lẽ nào bị những linh hồn mang nặng tình yêu và những tâm linh chứa chan trực giác rủ bỏ không bao giờ trở lại?...”

Trong khung trời Đại học của những người thuộc thế hệ trước chúng ta, qua những nhạc phẩm của Phạm Duy, tình yêu của sinh viên có cát nóng của những mặt trận ở miền Cổ Thành Quảng Trị, và nỗi nhớ của cô sinh viên trong ánh sáng hiu hiu của những ngọn đèn cư xá.... Thế còn các bạn?

Một mai khi rời nơi đây, ở một nơi nào đó, trong một lúc nào đó, có dịp đọc lại những dòng chữ trong đặc san này, mong rằng nó cũng sẽ chỉ cho bạn những kho tàng mà bạn đã chôn giấu. Bạn giấu gì ở nơi giảng đường, trong góc thư viện, phòng thí nghiệm, quán cà phê, hay dưới giải nước trong xanh in bóng mây trời có những con hải âu quanh quẩn, dọc theo Nam Viên (South Lawn)...? Hay bạn sẽ cười và nói rằng hồi ấy mình sao mà ngây thơ (vô số tội ?!) Dẫu sao đó cũng là công việc của ngày sau. Còn bây giờ, xin hãy tìm dung nhan của chính bạn, của người bạn đang yêu, chưa yêu, và sẽ yêu trong đặc san này.

Mời bạn!

Nguyên Đại

Đại Học Melbourne (Uni. of Melb.)

Mùa Lá Rụng Sân Trường

Mùa lá rụng sân trường

SBS Radio

Diễn Đàn Sinh Viên

25 Tháng Năm, 1996

Mùa Thu là mùa của thi nhân. Mùa thi là mùa của sinh viên. Mùa thu về trên những thành phố phía đông nước Úc cũng vào mùa thi của sinh viên để kết thúc mười bốn tuần học đầu tiên của năm học. Những quan tâm về chính trị và ngay cả những mơ mộng hầu như thường trực của tuổi trẻ, có lẽ phải nhường lại cho những lo âu, căng thẳng để đối diện với những ngày thi sắp tới. Xin giới thiệu cùng quý vị và các bạn tâm sự của một sinh viên đang chập chững ở ngưỡng cửa Đại học, trong bài viết “Mùa lá rụng sân trường” sau đây.

Tháng Năm, nơi đây không có màu thắm đỏ của những cành phượng vĩ, không có tiếng ve rộn rả, không có những buông thả của những ngày cuối khóa. Ở đây, xác lá vàng ngợp trong nắng công viên, và bụi lá cuốn bay, trong những cơn gió đi qua từ những chiếc xe vụt thoáng trên đường. Sáng nay, tôi gặp một người không quen trên đường đến trường, cô ấy đưa cho tôi một cái máy chụp hình, nhờ tôi chụp cho cô một tấm ở trên giữa cù lao, trên một con đường đông đúc xe cộ lại qua. Con đường ngập lá. Mùa Thu Melbourne. Tôi nghĩ cô ta là một khách du lịch, có lẽ đến Úc từ một nơi nào đó. Nhưng sau khi trao đổi một vài câu tiếng Anh, tôi mới biết cô ta là một người Việt, đang làm công việc như một công chức ở bưu điện. Trên đường đến sở làm sáng nay, cô ấy đã đem theo máy hình, và tôi là một người qua đường đã được nhờ để  ghi lại giây phút thi vị này mà cô cảm thấy nơi đây. Cô ấy ăn mặc giản dị, nhưng tôi nghĩ, có lẽ tâm hồn của cô giàu có lắm, mới có thể bức ra khỏi tiếng xe cộ gầm rú trên đường, trong một buổi sáng sớm, ở một thành phố công nghiệp, để miên man trong cái vàng ngợp của trời thu. Tạm biệt một người đồng hương, tôi đã không hỏi tên. Tôi lại đi. Đến trường, mùa thu và công viên đầy lá...

Trường Đại Học, tất cả như chỉ mới bắt đầu, bắt đầu một mùa thi, có lẽ, năm thứ nhất của tôi – chưa rơi – như lá – nên chưa sợ. Tôi ngồi đây, sáng sớm và sương còn lạnh. Bãi cỏ đầy lá, tôi tan biến trong sự im lặng và cô đơn.

Mùa lá rụng sân trường – một chiếc lá rời cành, một chồi non chuẩn bị sinh sôi. Ly cà phê bốc khói. Tôi hy vọng nuôi lớn tâm hồn – nhiều khi vu vơ của mình để không bị những lo âu, trăn trở thường nhật của cuộc sống cuốn đi, như những chiếc lá ngoài kia bay trong cơn gió thu xào xạc.

Mùa lá rụng sân trường – bên kia mảnh trời xanh, có đôi mắt nhỏ của quê hương, của Mẹ, của một dòng sống tức tưởi chuyển mình. Mẹ, Cha tôi ở đó, người thân tôi ở đó, tần tảo, nhọc nhằn. Quê hương tôi chuyển mình rạn vỡ những niềm đau. Đất nước tôi ở đó, rền rỉ trong cơn khủng hoảng chủ thuyết. Cơn lốc chính trị đi qua còn in nhiều vết dấu. Và em tôi, “cái cò lặn lội bờ sông”, nước đục thành dòng có làm bẩn áo trắng của em không? Dòng sông Yarra nơi đây ngầu đục cuốn người đi trong thương yêu, niềm đau và nỗi nhớ.

Mùa lá rụng sân trường- đằng sau hàng cây xanh là kỷ niệm học trò, là mộng mơ mười bảy, là của dĩ vãng, những vụng về tuổi ngọc...

...Em tan trường về,

Đường mưa nho nhỏ

Anh theo Ngọ về,

Tóc dài tà áo vờn bay...

Ừ nhỉ! Hình như...kìa có cô bé bước chân xiêu trong nắng, chắc hẳn là người Việt, đang dụi mắt vì gió làm cay, một chiếc lá vàng rơi xuống, vương trên tóc bé. Trường tôi đẹp quá! Trời lành lạnh, áo dài nữ sinh đi đâu? Em về chốn ấy, trời thu giăng giăng. Một thời vụng dại. Theo chân em đến trường, bài vở ngời trong lá.

Tuổi trẻ, đem ngây thơ vào chính trị, đem tình yêu xuống đường làm cách mạng. Tuổi trẻ không dừng chân. Tuổi trẻ bước tới đối diện với sự Chết. Tuổi trẻ đốt nóng lý tưởng bằng nhiệt huyết của chính mình. Lá vàng một thời rơi rụng. Chiếc nón sắt, nằm yên bên bờ lau sậy. Nhẹ tênh. Ôm cả mây trời, non nước đi qua, bốn mùa ấp ủ. Nằm xuống. Vĩnh viễn. Vô danh như chiếc lá thu. Bất diệt như một bài ca.

Áo bào thay chiếu anh về đất

Sông Mã gầm lên khúc độc hành...

Tuổi trẻ bây giờ về đâu? Chân trời sáng thu lại thành một điểm nhỏ, nhỏ như đồng đô-la, bất chấp tất cả, bỡi ta là tất cả, tất cả là ta. Lá đã rụng xuống đường, định vị, bao nhiêu bàn chân giẫm đạp qua, trở về với đất. Vì sao? Thiếu một cơn gió, thiếu một hướng đi. Tranh cải, phải chăng là một sự bàn luận hữu ích, hay là một sự tương tàn. Đêm tối vô tri tiếp tục ngự trị.

Nhưng tuổi trẻ không yên nghỉ, không yên nghỉ một cách vĩnh viễn. Tuổi trẻ không nằm yên. Tuổi trẻ trăn trở kiếm tìm. Ngày đã lên, mặt trời đã mọc. Sương rồi sẽ tan đi. Mùa đông rồi sẽ qua đi. Tuổi trẻ đang học hỏi để kiến tạo, để khôi phục. Lá dẫu có vàng cũng sẽ không nằm yên dưới đất. Gió sẽ mạnh dần lên. Đất trời sẽ ngập vàng thơ mộng. Nụ cười của em rồi sẽ sáng tươi trong nắng.

...Em mơ cùng ta nhé,

Bóng ngày mai quê hương

Đường hoa khô ráo lệ...

Chúng ta lại đi qua trên những con đường thân thuộc. Đôi mắt nai sẽ lóng lánh ánh đèn chiều thành phố. Nụ cười duyên má lúm đồng tiền, mà ai đó lấp hoài không đầy nỗi nhớ, bước xuống thành thi ca. Lại những ồn ào sôi nổi chiều tan học. Và những ngu ngơ, tấp tểnh của những tình yêu vừa chớm... Một thế hệ mới lại trưởng thành. Một sức sống mới lại sinh sôi.

Sắp tới giờ học rồi, tôi phải đi. Có lẽ tôi sẽ không hiểu được nhiều vì đã dùng thời gian đọc tài liệu để ngồi đây mơ mộng. Tuy nhiên, có một điều mà không thầy cô nào dạy cho tôi là: hôm nay, tôi đã biết tôi đứng đâu trong sân trường ngập lá vàng này.

Quý thính giả, và các bạn thân mến. Bài viết trên, như một tâm sự, một chia sẻ. Ban Phát Thanh Tổng Hội Sinh Viên Liên Bang Úc Châu rất mong được quý vị và các bạn góp ý, góp bài để chương trình này nói được tiếng nói chung của chúng ta.

Thân ái chào các bạn

Kính chào quý thính giả.

Nguyên Đại

Đại Học Melbourne (Uni. of Melb.)

Tổng Hội Sinh Viên Học Sinh Việt Nam Úc Châu