Ngày Tựu Trường

Ngày Tựu Trường

SBS Radio

Diễn Đàn Sinh Viên

16 Tháng Ba, 1996

Kính thưa quý thính giả

Các bạn học sinh, sinh viên thân mến

“Hằng năm cứ vào độ cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỷ niệm hoang mang của buổi tựu trường. Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy, nảy nở trong lòng tôi, như mấy cánh hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đảng. Những ý tưởng ấy, tôi chưa lần nào ghi trên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi, và ngày nay tôi không nhớ hết. Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè, núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã...” Đoạn văn trên nghe có vẻ quen quá, phải không quý vị và các bạn. Vâng, đó chính là đoạn mở đầu của truyện Tôi Đi Học trong tập truyện ngắn Quê Mẹ của nhà văn Thanh Tịnh. Tôi trích ra đây để mở đầu cho bài viết này, xin được nói về ngày tựu trường của những người trẻ Việt Nam.

Chắc chắn nhiều bạn trong số chúng ta có cái cảm giác vui vẻ, vì có thể trở lại trường, với không khí quen thuộc của mình từ nhiều năm, với nét mặt hăng hái, với những lời thăm hỏi của các thầy, các cô. Giờ cơm trưa ở một góc nhỏ, trong một khuôn viên Đại học nào đó, các bạn sẽ được họp mặt đông đủ. Những mẫu chuyện vui, trong những dịp hè sẽ được kể lại, có khi được thêm thắt, để trở nên hấp dẫn hơn. Có bạn may mắn được cha mẹ cho đi du lịch Âu Châu, Mỹ Châu sẽ kể cho nhiều người nghe về những thắng cảnh, những phong tục tập quán xứ người. Các bạn sẽ tặng nhau những món quà lạ, sẽ chia sẻ cho nhau những món ăn đặc sản, những hình chụp về những thắng cảnh ở những chân trời xa, nơi mà các bạn có dịp đi qua. 

Một số bạn khác, sau những ngày hè tranh thủ làm việc thêm ở các hãng xưởng, cũng thở phào nhẹ nhỏm, vì đã tạm biệt được với những công việc mà các bạn không mấy thích thú lắm, để trở lại học đường, với những bộ quần áo đẹp hơn, nó làm cho các bạn trẻ trung hơn, yêu đời hơn. Chúng ta cũng không quên kể rằng, chúng ta hơi khó chịu, khi không còn được thoải mái đi chơi khuya và ngủ muộn nữa. Thay vào đó, chúng ta phải bắt đầu thức đêm để hoàn thành bài vở của mình. Tuy nhiên, dẫu sao đi nữa, thì chúng ta đã có những ngày hè yên bình, và trước mắt là một năm học mới để cố gắng, để miệt mài và đạt được những kết quả như mình mong muốn.

Năm học ở Việt nam thường được bắt đầu vào giữa tháng Chín, khi mà những cơn gió của mùa hè nhiệt đới oi ả qua đi, nhường lại cho cái không khí se se lạnh của mùa thu. Khi mà những hàng cây phượng vĩ hai bên con đường đến trường sắp sửa rụng những bông hoa cuối cùng, để bắt đầu trổ lá. Những chú ve sầu cũng ngưng, không ca hát nữa, nhường lại không gian cho những đàn bướm tung tăng trên những nẻo đường đi học. Đó là những nam nữ học sinh, trong những bộ đồng phục trinh trắng, với những nụ cười rạng rỡ, vui vẻ, vì có thể gặp lại nhiều bạn bè, được chạy nhảy nô đùa dưới bóng mát của những tàng cây trong sân trường, được lắng nghe tiếng đọc bài ê-a nhịp theo tiếng thước kẻ của các thầy cô giáo gõ xuống mặt bàn gỗ. Bụi phấn lại bay bay ca hát: “Khi thầy viết bảng, bụi phấn rơi rơi, có hạt bụi nào rơi trên bục giảng, có hạt bụi nào rơi trên tóc thầy...”

Mùa tựu trường xứ Việt có lẽ êm đềm, thơ mộng và tuyệt vời lắm, nếu không có tiếng đại bác nổ ran từ các mặt trận vọng về, trong những năm chiến tranh. Nếu không có cái thông báo rằng, cộng quân vừa pháo kích vào trường tiểu học Cai lậy, giết hàng ngàn trẻ em ngây thơ vô tội, tuổi không quá mười ba, vào tháng 10 năm 1974. Ngày đầu năm học sẽ vui lắm, nếu không có cái tin buồn bã, rằng, một cô bạn gái dễ thương phải nghỉ học, để đi làm phụ thêm với mẹ, vì ba của cô còn ở trong trại cải tạo, sau 1975. Ngày này sẽ dễ thương lắm, nếu không có nỗi đau, khi hay tin thằng bạn học rất thân năm trước, đã chết mất xác trên chiến trường Cambodia, khi nó bị buộc phải theo các đơn vị bộ đội cộng sản Việt Nam đi làm cái gọi là “nghĩa vụ quốc tế vô sản”. Mùa khai giảng quê mình bây giờ có thể sẽ tươi vui lắm, nếu đằng sau những lũy tre làng im lìm kia, không có những em bé gầy gò, quần áo dơ dáy, lếch thếch mệt mỏi lê bước đến trường sau một giấc ngủ mệt nhọc. Em sẽ vui lắm, nếu em biết rằng sau buổi học này, em sẽ được nghỉ ngơi, để ồn ào với bạn bè, để thưởng thức một cốc kem, thay vì phải gồng gánh những công việc nhà nông, vượt quá sức lực của em, cho việc tăng thêm thu nhập gia đình.

Niên khóa 1996 của các học sinh ở các trại tỵ nạn; hay cứ cho là niên khóa 1996 ở các trại tỵ nạn Đông Nam Á, cũng đã bắt đầu bằng sự việc Cao Ủy Tỵ Nạn Liên Hiệp Quốc ngưng trợ cấp cho các trường trung-tiểu học ở đây, trước khi họ rút đi hoàn toàn vào tháng 7 năm nay. Mùa tựu trường năm nay sẽ đến với các em không phải bằng những nô nức sau những tháng ngày xa thầy cô, xa bạn bè. Các em không có cả một bông hoa, cho dù tàn tạ, của một cành phượng vĩ, không có cả một tiếng kêu, cho dù nức nỡ của một chú ve sầu, đừng nói chi một bộ quần áo tươm tất, một cốc kem lạnh ít tiền. Các em sẽ đón một năm học mới ở đó, dưới cái nắng chói chang trong những lớp hàng rào bùng nhùng dây kẻm gai, được đóng chốt bằng những tháp canh nhọn hoắc. Những tháp canh xé nát bầu trời thơ dại. Các em sẽ đón một niên khóa nơi đây, trong những cơn đói vì chính sách dùng những băng đảng du côn để cai trị trong các trại giam thuyền nhân của các chính quyền sở tại.

Các em sẽ la hét, không phải vì nô đùa cùng bè bạn, mà vì không chịu nổi khói lựu đạn cay, vì khiếp đảm, sợ hãi từng đoàn lính đông đảo, đeo mặt nạ phòng hơi độc, mang súng, dùi cui, vòi rồng tiến vào sân trại. Các em có thể sẽ ngất xỉu bên cạnh cha mẹ của các em. Những người gầy ốm, đen đúa, bị đánh đập, bị điểm huyệt, bị bắt ngồi giữa nắng, hai tay đưa lên đầu, trước khi đi thành hàng một, giữa hai hàng lính khổng lồ. Những người lính này không ngần ngại giáng những đòn đánh bằng dùi cui xuống lưng, xuống đầu của bất kỳ thuyền nhân nào không phục tùng mệnh lệnh của họ. Những tổ chức nhân danh nhân đạo đã quay lưng với các em. Các em sẽ trở về nơi mà cha mẹ các em đã liều chết để trốn đi. Cánh diều hy vọng của các em, của bạn bè chúng ta ở đó đã đứt rồi. Xác diều tơi tả, như ước mơ của các em, đã nát trong cơn lốc định mệnh. Một định mệnh đau đớn lắm!

Các bạn thân mến,

Chúng ta đã có một cuộc chiến tranh dài 21 năm, 1954-1975. Chúng ta cũng đã có một cuộc ra đi dài 21 năm, 1975-1996. Tuổi trẻ Việt Nam cũng đã có 21 lần tựu trường trên xứ người. Chúng ta học được những điều gì? Chúng ta đã học được từ những thất bại cay đắng của chúng ta, rằng, không có ai, ngoài chúng ta, thực sự quan tâm đến đất nước chúng ta. Chúng ta cảm nhận sâu sắc rằng, dù thế nào đi nữa, thì chúng ta cũng có một tổ quốc, một quê hương để hướng về, như người Do Thái hướng về Isarel, nơi mà, rốt cuộc họ có thể ngẫng cao đầu để làm người chiến sĩ, sau hơn 2000 năm lang bạt khắp mọi nơi trên thế giới. Chúng ta cũng đã học được những kiến thức về khoa học, kỷ thuật ở những đất nước văn minh, phát triển. Chúng ta cũng học được những cách thức để vận hành một chính thể dân chủ, biết chấp nhận đối lập, nhưng cũng biết tôn trọng luật lệ, để bảo đảm quyền lợi của quốc gia được ưu tiên trên hết.

Tuy nhiên, có lẽ còn nhiều điều mà chúng ta chưa học được, trong đó, có sự đoàn kết để cùng nhau phụng sự cho một mục tiêu chung. Trong đó, có sự nhận chân bộ mặt thật của chế độ cộng sản Việt Nam, để cùng thống nhất với nhau rằng, cái gọi là “hòa hợp, hòa giải” không phải là những tờ giấy, mà người ta sẳn sàng ký, và cũng sẳn sàng xóa bỏ ngay sau đó, cũng không phải là những hứa hẹn, mà sau đó người ta lập tức nuốt lời. Sự hòa hợp, hòa giải, chỉ có thể có trên căn bản của một xã hội dân chủ thật sự, một cơ chế pháp trị có hiệu quả và có hiệu lực, trên toàn đất nước. Chúng ta sẽ tiếp tục tựu trường, sẽ tiếp tục học nữa. Chúng ta hiểu rằng tương lai của dân tộc chúng ta, vận mệnh của tổ quốc chúng ta, tùy thuộc rất nhiều ở sự học tập, và biết đoàn kết của tất cả những người trẻ Việt Nam hôm nay.

Thân ái chào các bạn

Kính chào quý thính giả.

Nguyên Đại

Đại Học Melbourne (Uni. of Melb.)

Tổng Hội Sinh Viên Học Sinh Việt Nam Úc Châu